W moich wędrówkach dotarłam do malowniczego parowu ze starymi dębami, jest to park krajobrazowy i rezerwat zarazem. Nazywa się
Parów Węgry i położony w województwie pomorskim, w powiecie sztumskim, w gminie Sztum, w pobliżu miejscowości Gościszewo i Węgry, został utworzony w 1968 roku na mocy Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. Obejmuje powierzchnię około 23,12 ha (wg niektórych źródeł 22,15 ha) i chroni stary las mieszany o charakterze zbliżonym do naturalnego oraz unikatowy krajobraz doliny erozyjnej. Rezerwat znajduje się na wysokiej skarpie pradoliny Wisły, w wąskim, głębokim jarze w kształcie odwróconej litery „S”, przez który przepływa potok wpadający do Nogatu.
Drzewostan rezerwatu
Rezerwat Parów Węgry słynie z wyjątkowo dobrze zachowanego, starego drzewostanu, który stanowi jeden z głównych obiektów ochrony. Las mieszany, zdominowany przez gatunki liściaste, ma charakter zbliżony do naturalnego, co oznacza minimalną ingerencję człowieka i zachowanie procesów ekologicznych typowych dla pierwotnych lasów. Drzewa w rezerwacie osiągają imponujące rozmiary i wiek, a niektóre okazy kwalifikują się jako pomniki przyrody. Poniżej przedstawiono szczegółowy opis gatunków drzew oraz ich znaczenie w ekosystemie rezerwatu:

Główne gatunki drzew

Dąb szypułkowy (Quercus robur)
Dęby są dominującym gatunkiem w rezerwacie i jednymi z najstarszych drzew. Niektóre okazy osiągają wiek 300–400 lat, a ich obwody (często przekraczające 4–5 metrów) kwalifikują je jako potencjalne pomniki przyrody.

Charakteryzują się potężnymi, rozłożystymi koronami, które zapewniają cień i sprzyjają rozwojowi runa leśnego. Ich żołędzie są ważnym źródłem pożywienia dla zwierząt, takich jak sarny czy dziki.

Dęby w rezerwacie rosną głównie na żyznych glebach lasu świeżego, a ich obecność świadczy o stabilności ekosystemu i braku intensywnej gospodarki leśnej w przeszłości.

Buk zwyczajny (Fagus sylvatica)
Buki są drugim co do znaczenia gatunkiem w drzewostanie. Tworzą gęste korony, które ograniczają dopływ światła, kształtując specyficzny mikroklimat w niższych partiach lasu.

Ich wiek w rezerwacie sięga 150–200 lat, a gładka, szara kora i smukłe pnie dodają lasowi malowniczego charakteru.

Buki są kluczowe dla utrzymania wilgotności gleby, a ich orzeszki (bukiew) wspierają faunę, m.in. ptaki i gryzonie.

Grab zwyczajny (Carpinus betulus)
Graby występują licznie w drzewostanie, szczególnie w podszycie i niższych warstwach lasu. Ich wiek wynosi zazwyczaj 100–150 lat.

Charakteryzują się smukłymi pniami i gęstymi koronami, które wspomagają zacienienie runa. Są ważnym elementem lasu świeżego, wspierając bioróżnorodność dzięki obfitemu opadowi liści, który wzbogaca glebę.

Graby często współwystępują z dębami i bukami, tworząc stabilne zbiorowisko leśne.

Lipa drobnolistna (Tilia cordata)
Lipy w rezerwacie osiągają wiek ponad 150 lat i są cenione za swoje pachnące kwiaty, które przyciągają owady zapylające, takie jak pszczoły.

Ich szerokie, sercowate liście i rozłożyste korony dodają lasowi różnorodności strukturalnej. Lipy rosną głównie w żyźniejszych partiach jaru, w towarzystwie dębów i grabów.

W przeszłości lipy miały znaczenie kulturowe, a ich drewno wykorzystywano w rzemiośle.

Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)
Jesiony występują w wilgotniejszych fragmentach rezerwatu, szczególnie w strefie lasu łęgowego w środkowej części jaru. Ich wiek sięga 100–150 lat.

Są to wysokie drzewa o smukłych pniach i ażurowych koronach, które przepuszczają więcej światła, sprzyjając rozwojowi podszytu.

Jesiony są wrażliwe na choroby, takie jak zamieranie jesionów, dlatego ich obecność w dobrym stanie świadczy o zdrowiu ekosystemu rezerwatu.

Brzoza brodawkowata (Betula pendula)
Brzozy, choć mniej liczne, występują na obrzeżach lasu i w bardziej nasłonecznionych partiach jaru. Ich wiek wynosi zazwyczaj 80–120 lat.

Charakteryzują się białą korą i lekkimi, ażurowymi koronami, które kontrastują z gęstymi koronami dębów i buków. Brzozy wspierają różnorodność owadów, a ich nasiona są pożywieniem dla ptaków.

Olcha czarna (Alnus glutinosa)
Olchy dominują w wilgotnych, łęgowych fragmentach rezerwatu, wzdłuż potoku przepływającego przez jar. Ich wiek wynosi około 80–120 lat.

Są kluczowe dla ekosystemów nadrzecznych, ponieważ ich korzenie wiążą azot, wzbogacając glebę. Tworzą także siedliska dla specyficznych gatunków roślin i zwierząt związanych z wilgotnymi terenami.

Gatunki iglaste: sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), świerk pospolity (Picea abies), modrzew europejski (Larix decidua)
Drzewa iglaste występują w rezerwacie w mniejszej liczbie, głównie jako domieszka w drzewostanie. Ich obecność wynika częściowo z dawnych nasadzeń lub naturalnego rozprzestrzeniania się.

Sosny i świerki osiągają wiek 80–120 lat, a modrzewie, dzięki swojej odporności, mogą być starsze. Iglaki dodają lasowi różnorodności strukturalnej, a ich szpilki wzbogacają glebę w związki organiczne.

Charakterystyka drzewostanu
Wiek i rozmiary: Drzewostan rezerwatu jest zróżnicowany wiekowo, z przewagą drzew w wieku 150–200 lat, choć niektóre dęby mogą mieć nawet 400 lat. Ich potężne rozmiary (obwody pni dębów i buków często przekraczają 3–5 metrów) świadczą o długotrwałym braku wycinki i sprzyjających warunkach wzrostu.

Struktura warstwowa: Las ma wyraźną strukturę warstwową, z wysokimi koronami dębów i buków, średnim piętrem grabów i lip, oraz niższym piętrem podszytu, w którym dominują młodsze drzewa i krzewy. Taka struktura wspiera bioróżnorodność, zapewniając siedliska dla różnych gatunków fauny.

Znaczenie ekologiczne: Stare drzewa, szczególnie dęby i buki, pełnią kluczową rolę w ekosystemie. Ich dziuple są siedliskami dla ptaków (np. dzięcioła czarnego) i nietoperzy, a obumarłe drewno wspiera rozwój grzybów, porostów i owadów saproksylicznych. Drzewa liściaste wzbogacają glebę dzięki opadowi liści, co sprzyja rozwojowi runa leśnego.

Flora rezerwatu

Oprócz drzew, rezerwat wyróżnia się bogatą florą podszytu i runa leśnego, obejmującą zarówno gatunki leśne, jak i rzadkie zbiorowiska kserotermiczne na nasłonecznionych zboczach. Wśród najważniejszych gatunków roślin znajdują się:
Chronione i rzadkie gatunki roślin
Goryczka gorzkawa (Gentiana pneumonanthe) – chroniona, o niebieskich kwiatach, występuje na wilgotnych skrajach lasu.

Lilia złotogłów (Lilium martagon) – chroniona, o różowo-fioletowych kwiatach, typowa dla cienistych lasów.

Kopytnik pospolity (Asarum europaeum) – zimozielona roślina runa leśnego, w wilgotnych partiach.

Przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis) – wczesnowiosenna, o niebieskofioletowych kwiatach.

Tojad dzióbaty (Aconitum variegatum) – chroniona, toksyczna, o fioletowo-niebieskich kwiatach.

Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) – chroniony krzew, kwitnący wczesną wiosną.

Bluszcz pospolity (Hedera helix) – pnącze oplatające drzewa.
Kalina koralowa (Viburnum opulus) – krzew o czerwonych owocach, w wilgotnych partiach.

Zbiorowiska kserotermiczne

Na nasłonecznionych zboczach jaru, szczególnie przy wylocie na stoku północnym, występują rzadkie zbiorowiska roślin stepowych, m.in.:
Zawilec wielkokwiatowy (Anemone sylvestris) – o białych kwiatach, typowy dla muraw kserotermicznych.

Dzwonek boloński (Campanula bononiensis) – rzadki, o fioletowych kwiatach.

Oman szorstki (Inula hirta) – o żółtych kwiatach, ciepłolubny.

Inne gatunki runa
Konwalia majowa (Convallaria majalis) – o białych, pachnących kwiatach.

Fiołek leśny (Viola reichenbachiana) – fioletowe kwiaty, typowy dla lasów.

Marzanka wonna (Galium odoratum) – o białych kwiatach, stosowana w ziołolecznictwie.

Znaczenie flory i drzew
Różnorodność drzew i roślin w rezerwacie wynika z urozmaiconego terenu, zmiennych warunków wilgotnościowych i nasłonecznienia oraz braku intensywnej działalności człowieka. Stare drzewa, takie jak dęby i buki, są fundamentem ekosystemu, wspierając bioróżnorodność na poziomie flory, fauny i mikroorganizmów. Zbiorowiska kserotermiczne są reliktami dawnych muraw, rzadkimi w regionie Pomorza, a obecność gatunków chronionych podkreśla wartość przyrodniczą rezerwatu.
Ochrona i dostęp
Rezerwat jest częścią obszaru Natura 2000 Dolna Wisła (PLH220033). Ze względu na ochronę cennych drzew, roślin i ekosystemu, dostęp jest ograniczony i możliwy tylko w celach naukowych oraz edukacyjnych po uzyskaniu zgody Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gdańsku. Strome zbocza jaru utrudniają poruszanie się, co dodatkowo chroni drzewostan i florę przed nadmiernym wpływem człowieka.
Rezerwat Parów Węgry to wyjątkowy przykład harmonii między starym lasem, unikatowym krajobrazem i różnorodną florą, stanowiąc cenny element pomorskiego dziedzictwa przyrodniczego.

Zdjęcia z komórki z przedwiośnia, teraz tylko jest ściana liści, dodam przy okazji.



dwa malownicze stawy na obrzeżach